Minör gam nedir?
Belli kurallara göre sıralanan seslerin art arda gelmesi ile oluşan dizilere “gam” adı verilir. Gamlar ikiye ayrılır: Majör ve minör gamlar. Minör gamlar şu aralıklardan/tonlardan oluşmaktadır:
Aralıklar / B2 K2 B2 B2 K2 B2 B2. (K2: Küçük ikili, B2: Büyük ikili)
Tonlar / T Y T T Y T T. (T: Tam, Y: Yarım)
Minör gamların üç hali vardır: Natural, armonik ve melodik.
Natural minörde gamın sadece kendi işaretleri yer alır.
Armonik minörde yedinci derece/ses yarım ton tizleşir. (#VII)
Melodik minörde yukarı çıkarken altıncı ve yedinci derece/ses yarım ton tizleşir; aşağı inerken ise gamın doğal hali çalınır (↑ #VI ve #VII; ↓ ♮VI ve ♮VII)
(Burada dikkat edilmesi gereken nokta, tizleşen sesin doğrudan diyez almayacağıdır. Sadece yarım ton tizleşerek işaretinin değişeceği akılda tutulmalıdır. Örneğin, si bemol>si bekar, sol>sol diyez, fa diyez>fa çift diyez olacaktır.)
Fa diyez sesinden başlayıp sonraki fa diyez sesine kadar olan notaların yukarıda belirtilen kurallara göre sıralanmasıyla oluşan bu dizide fa diyez, do diyez ve sol diyez işaretleri vardır.
Piyanoda gamları çalışırken minörlerin armonik ve melodik hallerini çalıyoruz.
fa diyez minör armonik gam
Armonik minör gamlarda, yedinci ses tizleşir. Böylece fa diyez minör’ün yedinci derecesi olan mi, mi# haline gelir.
Fa diyez minör armonik gamı, fa#-sol#-la-si-do-re-mi#-fa# notalarından oluşur.
Kullanılan parmak numaraları,aşağıdaki gibidir:
SAĞ EL
2 3 1 2 3 1 2 3 (1 oktav)
2 3 1 2 3 1 2 3 4 1 2 3 1 2 3 (2 oktav)
SOL EL
4 3 2 1 3 2 1 2 (1 oktav)
4 3 2 1 3 2 1 4 3 2 1 3 2 1 2 (2 oktav)
(Sağ elin ile sol elde parmak numaraları farklı olduğundan dolayı öncelikle iki el ayrı çalışılmalı ve oturtulmalıdır. Sonrasında birleştirilebilir.)
⚠️ Burada ayrıca parmak numaralarının bir oktavlık ve iki oktavlık çalışta ne şekilde değiştiğine dikkat edilmelidir.
fa diyez minör melodik gam
Melodik minör gamlarda, yukarı çıkışta altıncı ve yedinci dereceler tizleşir; aşağı inişte gamın natural hali çalınır. Buna göre fa diyez minör melodik gamda yukarı çıkarken re ve mi notaları, re# ve mi# olacaktır; aşağı inerken ise sadece tonun kendi işaretleri olan fa#, do# ve sol# vardır: mi♮ ve re♮.
Fa diyez minör melodik gamı, çıkışta fa#-sol#-la-si-do#-re#-mi#-fa# ve inişte fa#-mi♮-re♮-do#-si-la-sol#-fa# seslerinden oluşur.
Kullanılan parmak numaraları, şu şekildedir:
SAĞ EL
(1 oktav)
2 3 1 2 3 4 1 2
(2 oktav)
⬆️ 2 3 1 2 3 4 1 2 3 1 2 3 4 1 3
⬇️ (3) 2 1 3 2 1 4 3 2 1 3 2 1 3 2
SOL EL
4 3 2 1 3 2 1 2 (1 oktav)
4 3 2 1 3 2 1 4 3 2 1 3 2 1 2 (2 oktav)
(Sağ elin ile sol elde parmak numaraları farklı olduğundan dolayı öncelikle iki el ayrı çalışılmalı ve oturtulmalıdır. Sonrasında birleştirilebilir.)
⚠️ Burada ayrıca parmak numaralarının bir oktavlık ve iki oktavlık çalışta ne şekilde değiştiğine dikkat edilmelidir.
Gam çalışırken dikkat edilmesi gereken konular
- El pozisyonu: El pozisyonu merkezi olmalı; el, tuşların ne ucunda ne de dibinde tutulmalıdır. Her parmak, elin doğal pozisyonu göz önünde bulundurularak, tuş üzerinde basması gerektiği yere yerleştirilmelidir. Daha fazla bilgi için bknz. https://www.bilgesukaraca.com.tr/piyanoda-el-pozisyonu/
- Parmak numaraları: Gamın parmak numaralarına kesinlikle uyulmalıdır. Numaraları oturtmak için iki el ayrı çalışılabilir.
- Başparmak geçişleri: Sonrasında gelen parmak tuşa bastığında, başparmak üçüncü parmağın altından geçmek için hareketine başlamalıdır. Alttan (3-1 ve 4-1 geçişleri) veya üstten (1-3 ve 1-4 geçişleri) parmak geçişlerinde hareketi gerçekleştiren parmağın klavyede kendi yerine konması önemlidir. Daha fazla bilgi için bknz. https://www.bilgesukaraca.com.tr/piyanoda-basparmagi-kuvvetlendirmek-icin-etkili-calisma-yontemleri/
Çalışma yöntemi önerileri için bknz.
https://www.bilgesukaraca.com.tr/gam-calisma-yontemleri/
fa diyez minörün ilgili majörü için bknz.
https://www.bilgesukaraca.com.tr/la-major-gam-nasil-calinir/
Çalışma yöntemleri için örnekler:
