Minör gam nedir?
Belli kurallara göre sıralanan seslerin art arda gelmesi ile oluşan dizilere “gam” adı verilir. Gamlar ikiye ayrılır: Majör ve minör gamlar. Minör gamlar şu aralıklardan/tonlardan oluşmaktadır:
Aralıklar / B2 K2 B2 B2 K2 B2 B2. (K2: Küçük ikili, B2: Büyük ikili)
Tonlar / T Y T T Y T T. (T: Tam, Y: Yarım)
Minör gamların üç hali vardır: Natural, armonik ve melodik.
Natural minörde gamın sadece kendi işaretleri yer alır.
Armonik minörde yedinci derece/ses yarım ton tizleşir. (#VII)
Melodik minörde yukarı çıkarken altıncı ve yedinci derece/ses yarım ton tizleşir; aşağı inerken ise gamın doğal hali çalınır (↑ #VI ve #VII; ↓ ♮VI ve ♮VII)
(Burada dikkat edilmesi gereken nokta, tizleşen sesin doğrudan diyez almayacağıdır. Sadece yarım ton tizleşerek işaretinin değişeceği akılda tutulmalıdır. Örneğin, si bemol>si bekar, sol>sol diyez, fa diyez>fa çift diyez olacaktır.)
mi minör gam hangi seslerden oluşur? Hangi işaretler vardır? Nasıl çalınır?
Mi sesinden başlayıp sonraki mi sesine kadar olan notaların yukarıda belirtilen kurallara göre sıralanmasıyla oluşan bu dizide fa diyez işareti vardır.
Piyanoda gamları çalışırken minörlerin armonik ve melodik hallerini çalıyoruz.
mi minör armonik gam
Mi minör armonik gamı, mi-fa#-sol-la-si-do-re#-mi notalarından oluşur.
Kullanılan parmak numaraları, Do Majör parmak numaraları ile aynıdır:
SAĞ EL
1 2 3 1 2 3 4 5 (1 oktav)
1 2 3 1 2 3 4 1 2 3 1 2 3 4 5 (2 oktav)
SOL EL
5 4 3 2 1 3 2 1 (1 oktav)
5 4 3 2 1 3 2 1 4 3 2 1 3 2 1 (2 oktav)
(Sağ elin inişi ile sol elin çıkışındaki parmak numaralarının simetrik olduğu akılda tutulmalıdır. Simetrik çalışma da uygulanabilir.)
mi minör melodik gam
mi minör melodik gamı, çıkışta mi-fa#-sol-la-si-do#-re#-mi ve inişte mi-re♮-do♮-si-la-sol-fa#-mi seslerinden oluşur.
Kullanılan parmak numaraları, Do Majör parmak numaraları ile aynıdır:
SAĞ EL
1 2 3 1 2 3 4 5 (1 oktav)
1 2 3 1 2 3 4 1 2 3 1 2 3 4 5 (2 oktav)
SOL EL
5 4 3 2 1 3 2 1 (1 oktav)
5 4 3 2 1 3 2 1 4 3 2 1 3 2 1 (2 oktav)
(Sağ elin inişi ile sol elin çıkışındaki parmak numaralarının simetrik olduğu akılda tutulmalıdır. Simetrik çalışma da uygulanabilir.)
Arpej nedir?
Bir akorun seslerinin sırayla çalınmasıyla oluşan kırık akora arpej denir. 5/3 akorundan oluşan arpejlerin notalarının dizilimine göre üç çeşidi vardır: Kök arpej (5/3), birinci çevrim (6) ve ikinci çevrim (6/4).
Akorun sesleri arasındaki bağ, akorun kurulumunu ve hangi cins olduğunu belirler:
- 5/3 akor: Üç farklı notadan oluşur. Aralarında üçlü aralık vardır. [Örn. do-mi (üçlü aralık) ve mi-sol (üçlü aralık) birleşimi bize do-mi-sol akorunu verir.] İki adet üçlü aralıktan oluşan akorlar, akorun kök halini verir.
- 6 akor: Kök akorun birinci çevrimidir. Alt sesin yukarı alınması şeklinde akılda tutulabilir. Sırasıyla üçlü ve dörtlü aralıktan oluşur. [Örn. mi-sol (üçlü aralık) ve sol-do (dörtlü aralık) birleşimi mi-sol-do şeklinde altı akorunu vermektedir.]
- 6/4 akor: Kök akorun ikinci çevrimidir. Sırasıyla dörtlü ve üçlü aralıktan oluşur. [Örn. sol-do (dörtlü aralık) ve do-mi (üçlü aralık) birleşimi sol-do-mi altı dört akorunu verir.]
mi minör arpej
Kök arpej
Gam ve arpej çalışırken dikkat edilmesi gereken konular
- El pozisyonu: El pozisyonu merkezi olmalı; el, tuşların ne ucunda ne de dibinde tutulmalıdır. Her parmak, elin doğal pozisyonu göz önünde bulundurularak, tuş üzerinde basması gerektiği yere yerleştirilmelidir. Daha fazla bilgi için bknz. https://www.bilgesukaraca.com.tr/piyanoda-el-pozisyonu/
- Parmak numaraları: Gamın parmak numaralarına kesinlikle uyulmalıdır. Numaraları oturtmak için iki el ayrı çalışılabilir.
- Başparmak geçişleri: Sonrasında gelen parmak tuşa bastığında, başparmak üçüncü parmağın altından geçmek için hareketine başlamalıdır. Alttan (3-1 ve 4-1 geçişleri) veya üstten (1-3 ve 1-4 geçişleri) parmak geçişlerinde hareketi gerçekleştiren parmağın klavyede kendi yerine konması önemlidir. Daha fazla bilgi için bknz. https://www.bilgesukaraca.com.tr/piyanoda-basparmagi-kuvvetlendirmek-icin-etkili-calisma-yontemleri/
Çalışma yöntemi önerileri için bknz.
mi minörün ilgili majörü için bknz.