PİYANONUN TARİHÇESİ
Seçmeli Müzik 1. Düzey Piyano (S. Mü. 1. Dü. P.)
1. Ünite: PİYANONUN TEMEL ÖZELLİKLERİ
1. Konu: Piyanonun Tarihi ve Müzikteki Yeri
1. Kazanım: Piyanonun tarihçesini bilir.
Çalgılar, ses üretme biçimlerine göre üç kategoride incelenir; telli (yaylı / string), üflemeli ve vurmalı çalgılar. Piyanonun kökeni klavikord, klavsen ve santur (dulcimer) gibi çeşitli çalgılara uzanır. Eğer daha da geriye gidilirse, piyanonun monokordun soyundan geldiği söylenebilir. Yani kökenine bakılarak piyanonun telli bir çalgı olduğu söylenebilir. (1)
Seslerin tellerin titreşimi ile oluşması nedeniyle telli bir çalgı olarak sınıflandırılabilen piyano, keçe kaplı çekiçlerin tellere vurması nedeniyle vurmalı bir çalgı olarak da sınıflandırılabilir. Bu açıdan bakıldığında, Orta Doğu’da ortaya çıkan ve 11. yüzyılda Avrupa’ya yayılan bir çalgı olan santur (dulcimer) ile benzerlik gösterir. Bu çalgı, üstüne gerilmiş telleri olan bir rezonans kutusu içerir. Piyanoda olduğu gibi, tellere vurmak için küçük çekiçler kullanılır ve bu nedenle de santurun piyanonun atası olduğu söylenebilir. (1)
Klavye aracılığıyla harekete geçirilen keçe kaplı çekiçlerin tellere vurmasıyla ses elde edilen bir çalgı olan piyanonun icadının, genellikle yaklaşık olarak 1709 yılında Floransa’da “gravecembalo col piano e forte (yumuşak ve yüksek sesli klavsen)”i tasarlayan Bartolomeo Cristofori’ye ait olduğu söylenir. Bu, klavye aracılığıyla tellere vuran çekiç sisteminin kullanıldığı ilk enstrüman değildi. “Piyano” mantığının ilk örnekleri, yaklaşık 1440 yılı kadar erken bir tarihte görülmüştür. Ancak Cristofori, 1726’ya kadar modern piyano mekanizmasının tüm temellerine ulaşmıştı ve modern piyanonun kökeni Cristofori’nin piyanosudur. (2)
Çeşitli formlarda üretilen piyano, 18. yüzyılın ortalarında oldukça popülerdi. Daha yumuşak bir dokunuşa sahip, daha hafif ve daha ucuz bir enstrümanı tercih eden Alman piyano üreticileri kare piyanoyu mükemmelleştirdiler. Wolfgang Amadeus Mozart ve Muzio Clementi piyano için yazmaya başladığında, belirgin bir piyano çalma ve besteleme stili gelişti. O tarihten itibaren piyano, salon müziği, oda müziği, konçerto ve şarkı eşlikleri için tercih edilen bir çalgı haline geldi. (2)
(1) YAMAHA, “The Origins of the Piano, The Story of the Piano’s Invention”, https://www.yamaha.com/en/musical_instrument_guide/piano/structure/, (28.06.2024).
(2) BRITANNICA, “Piano”, https://www.britannica.com/art/piano, (28.06.2024).
Konuyla ilgili yararlanılabilecek kaynaklar:
- GÜLTEK, Buğra, Piyano. Bir Çalgının Biyografisi, Epilog Yayıncılık.